Η ιστορία κάθε εθνικού αγώνα γράφεται όχι μόνο με αίμα και όπλα, αλλά και με τη σιωπηλή συνεισφορά ανθρώπων που επέλεξαν να δράσουν χωρίς ανταλλάγματα και αναγνώριση. Στον Απελευθερωτικό Αγώνα της Κύπρου, η παρουσία των γυναικών ήταν καθοριστική. Η Κύπρια γυναίκα, απλή αλλά αποφασιστική, δεν έμεινε στο περιθώριο. Αντιθέτως, εντάχθηκε δυναμικά στον Αγώνα, αποδεικνύοντας πως η ελευθερία είναι υπόθεση όλων, ανεξαρτήτως φύλου.
Καθώς πλησίαζε η ώρα της εξέγερσης, ξύπνησε μέσα στη γυναίκα η φλόγα της πατρίδας. Η εθνική συνείδηση, η βαθιά πίστη στις αξίες του Ελληνισμού και η αγανάκτηση απέναντι στην αποικιοκρατία, κινητοποίησαν χιλιάδες γυναίκες να συμμετάσχουν στον Αγώνα. Πολλές εντάχθηκαν σε οργανώσεις νέων όπως η Ο.Χ.Ε.Ν., η Θ.Ο.Ι. και η Π.Ε.Ο.Ν., που αποτέλεσαν τη βάση για τη στελέχωση της Ε.Ο.Κ.Α. και των παράλληλων οργανώσεων.
Η δράση των γυναικών στον Αγώνα δεν ήταν απλώς υποστηρικτική, αλλά πολλές φορές παράτολμη και ηρωική. Μετέφεραν προκηρύξεις και όπλα, έκρυβαν καταζητούμενους στα σπίτια τους, χρησίμευαν ως σύνδεσμοι ανάμεσα στις ομάδες και στους τομείς της Ε.Ο.Κ.Α. και μπλόκαραν τις αγγλικές περιπολίες με αντιπερισπασμούς. Πολλές φορές, μάλιστα, διακινδύνευαν τη ζωή τους ή βασανίστηκαν άγρια χωρίς να προδώσουν τους αγωνιστές. Τα φυλλάδια που κυκλοφορούσαν, πολλές φορές σε χιλιάδες αντίτυπα, ήταν έργο και δικό τους — ένα έργο επικίνδυνο, μα βαθιά πατριωτικό.
Αξιοθαύμαστη ήταν η ψυχική δύναμη των γυναικών, ιδιαίτερα των μητέρων και των συντρόφων των μαχητών. Όχι μόνο δεν λύγισαν μπροστά στην απώλεια, αλλά πολλές φορές ύψωσαν το ανάστημά τους με περηφάνια. Η φράση της μητέρας του Γρηγόρη Αυξεντίου, «Χαλάλιν της πατρίδας μου το φως μου, η ζωή μου», συγκλονίζει ως έκφραση αυτοθυσίας, αποδοχής και ανώτερου ήθους.
Η συμβολή της γυναίκας στον Αγώνα δεν σταμάτησε με το τέλος του. Η ενεργή της παρουσία λειτούργησε καταλυτικά για την αναγνώριση της ισότητάς της στην κοινωνία. Μέσα από τον Αγώνα, η γυναίκα βγήκε από τον αποκλειστικά οικιακό ρόλο και απέδειξε ότι μπορεί να σταθεί ισάξια δίπλα στον άντρα, να αποφασίζει, να προσφέρει και να θυσιάζεται.
Η γυναικεία παρουσία στον Απελευθερωτικό Αγώνα 1955-1959 είναι μια από τις πιο λαμπρές και λιγότερο αναγνωρισμένες σελίδες της κυπριακής ιστορίας. Οι γυναίκες του Αγώνα, μέσα από τη δράση, τη θυσία και τη σιωπηλή τους δύναμη, απέδειξαν ότι η ελευθερία δεν είναι αντρική υπόθεση, αλλά ανθρώπινη αξία που απαιτεί καθολική συμμετοχή. Η μνήμη τους πρέπει να τιμάται όχι μόνο ως κομμάτι της ιστορίας, αλλά και ως υπόμνηση του ρόλου της γυναίκας στους αγώνες για εθνική και κοινωνική δικαιοσύνη.
Φωτογραφικό Υλικό
